کوتیکول ناخن چیست؟

کوتیکول ناخن چیست؟ و چه نقشی دارد؟

کوتیکول ناخن لایه‌ای نازک و شفاف از پوست است که در پایه ناخن‌ها، در مرز بین پوست انگشت و سطح ناخن، قرار دارد. این بخش به عنوان جزئی ضروری از بستر ناخن شناخته می‌شود که روی قسمتی به نام لونولا (هلال سفیدرنگ پایه ناخن) واقع شده است. کوتیکول دقیقاً در محل اتصال پوست انگشت به ناخن قرار دارد و به عنوان یک حائل طبیعی برای حفاظت از ناخن در برابر عفونت‌ها و باکتری‌ها عمل می‌کند. اگرچه این لایه بسیار ظریف به نظر می‌رسد، اما وجود سالم آن برای حفظ بهداشت و زیبایی ناخن‌ها ضروری است و نقش محافظتی بسیار مهمی در سلامت ناخن‌ ها ایفا می‌کند.

کوتیکول معمولاً هنگام رشد ناخن به سمت جلو حرکت می‌کند و به تدریج بخشی از آن به عنوان مانع طبیعی بین ناخن و پوست باقی می‌ماند. وجود آن در فرآیند رشد ناخن بسیار مهم است زیرا این لایه از ورود باکتری‌ها و سایر عوامل خارجی به محل ریشه ناخن جلوگیری کرده و به تقویت و استحکام ناخن‌ها کمک نیز می‌کند.

عملکرد کوتیکول ناخن چگونه است؟

کوتیکول ناخن همچون یک سد محافظ عمل می‌کند که از نفوذ باکتری‌ها، قارچ‌ها و دیگر عوامل خارجی به ریشه ناخن جلوگیری می‌نماید. از نظر ساختاری، کوتیکول از سلول‌های مرده پوست تشکیل شده که به آرامی به سطح ناخن چسبیده‌اند و نقش حفاظتی دارند. این لایه ظریف از خشک شدن و آسیب دیدن پوست اطراف ناخن جلوگیری کرده و به عنوان مانعی طبیعی به حفظ رطوبت ناخن کمک می‌کند. به همین دلیل، مراقبت نادرست از کوتیکول‌ها مانند بریدن یا جدا کردن آنها به طور نامناسب، می‌تواند به مشکلاتی چون خشکی، ترک‌خوردگی و حتی عفونت منجر شود که سلامت کل ناخن را به خطر می‌اندازد.

علائم کوتیکول آسیب دیده

کوتیکول آسیب دیده علائم مشخصی دارد که شناخت آنها به درمان به‌موقع کمک می‌کند. یکی از مشکلات رایج، پارونیشیا یا عفونت پوست اطراف کوتیکول است که با علائمی چون قرمزی پوست اطراف ناخن، حساسیت و درد، تاول‌های پر از چرک، تغییر در شکل، رنگ یا بافت ناخن، و در موارد شدیدتر جدا شدن ناخن همراه است. علاوه بر آن عفونت، خشکی، ترک‌خوردگی، پوسته شدن و التهاب کوتیکول نیز از نشانه‌های ناسالم بودن آن است. این مشکلات معمولاً در اثر عواملی مانند شستشوی مکرر دست‌ها، استفاده از مواد شیمیایی قوی، کمبود رطوبت و مراقبت نامناسب از ناخن‌ها ایجاد می‌شوند.

یکی دیگر از علائم عدم سلامت کوتیکول، ضخیم شدن و سخت شدن آن است که موجب می‌شود به سختی از ناخن جدا شود، این وضعیت ممکن است باعث ایجاد درد و ناراحتی شده و در برخی موارد هم احتمال آسیب به ناخن وجود دارد. به هر حال در صورت عدم مراقبت های لازم، کوتیکول آسیب دیده می‌تواند باعث عفونت‌های جدی شود که در این صورت نیاز به درمان فوری الزامی است.

علت التهاب و عفونت اطراف کوتیکول یا پارونیشیا چیست؟

پارونیشیا یا التهاب و عفونت اطراف کوتیکول ناخن، عمدتاً در اثر نفوذ باکتری هایی نظیر استافیلوکوک یا قارچ ها به بافت های حساس این ناحیه ایجاد می شود. این حالت معمولاً پس از آسیب های فیزیکی مانند بریدگی های ناشی از مانیکور غیر اصولی، جویدن ناخن یا تماس مکرر با آب و مواد شیمیایی تشدید می گردد. عوامل خطرسازی مانند رطوبت مداوم، سیستم ایمنی ضعیف، یا بیماری های مزمن مانند دیابت نیز احتمال ابتلا را افزایش می دهند. درمان به موقع با ضدعفونی کننده ها، پمادهای آنتی بیوتیک و اجتناب از عوامل محرک، همراه با رعایت اصول بهداشت ناخن، کلید پیش گیری و بهبود این عارضه است.

بیشتر بخوانید: کاشت ناخن و انواع آن

علت از بین رفتن کوتیکول ناخن

از بین رفتن کوتیکول ناخن اغلب ناشی از عوامل متعددی مانند خشکی بیش از حد پوست، تماس مداوم با مواد شیمیایی، استفاده نادرست از ابزارهایی مانند نیپر ناخن هنگام مانیکور، یا ابتلا به عفونت‌های قارچی است. وقتی کوتیکول به‌ درستی مراقبت نشود و یا در فرآیند مانیکور به‌ طور تهاجمی برداشته شود، نه تنها دچار ترک‌ خوردگی و التهاب می‌شود، بلکه زمینه را برای بروز عفونت و اختلال در رشد طبیعی ناخن فراهم می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که کوتیکول‌های آسیب‌ دیده احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی و التهابات بستر ناخن را تا ۴۰ درصد افزایش می‌دهند. بنابراین شناسایی علل و پیش گیری از آن ها با رعایت اصول بهداشتی و تغذیه‌ای در کنار استفاده از محصولات مراقبتی مناسب امری ضروری بوده و می‌تواند تا حد زیادی از این مشکل پیش گیری نماید.

عوامل شایع از بین رفتن کوتیکول ناخن:

• تماس زیاد با آب و شوینده‌های شیمیایی قوی.
• استفاده نادرست و تهاجمی از ابزار مانیکو.
• کمبود ویتامین‌هایی مانند A، E و بیوتین.
• عفونت‌های قارچی یا باکتریایی.
• کم آبی، خشکی و ترک‌خوردگی پوست اطراف ناخن.
• عادتهای نادرست مانند جویدن ناخن یا کندن پوست اطراف آن.
• عدم محافظت در برابر سرما، آفتاب یا عوامل خشن محیطی.

درمان کوتیکول ناخن

مرطوب نگه‌داشتن کوتیکول‌ها اولین و مهم‌ترین گام برای درمان کوتیکول ناخن آسیب‌دیده است. استفاده از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل، زیتون، بادام و جوجوبا می‌تواند به بازسازی و تامین رطوبت کوتیکول کمک شایانی کند. برای درمان عفونت‌های خفیف کوتیکول، می‌توان از روش‌های خانگی مانند حمام آب گرم و نمک استفاده کرد، اما در موارد جدی‌تر، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک متخصص می‌تواند داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضد قارچ مناسب را تجویز کند. همچنین، استفاده از کرم‌های مخصوص کوتیکول که حاوی ویتامین E و کراتین هستند، به تقویت و بازسازی این بخش مهم از ناخن کمک می‌کند.

البته کوتیکول‌های خشک و سخت باید به‌طور مرتب با استفاده از ابزار مناسبی مانند پوشر چوبی ناخن یا ابزارهای نرم‌کننده از ناخن جدا شوند. این کار باید به‌آرامی انجام شده تا از آسیب دیدن پوست جلوگیری شود.

تقویت کوتیکول ناخن

برای ترمیم و تقویت کوتیکول ناخن آسیب‌دیده، روش‌های متعددی وجود دارد که با اجرای صحیح آنها می‌توانید سلامت ناخن‌های خود را بازگردانید. ماساژ منظم کوتیکول با روغن‌های مغذی و استفاده از لوسیون‌های مرطوب‌کننده دست، به خصوص پس از هر بار شستشوی دست‌ها، یکی از موثرترین راه‌هاست. استفاده از دستکش هنگام انجام کارهای خانه و تماس با مواد شوینده نیز از آسیب بیشتر جلوگیری می‌کند. هنگام مراجعه به سالن‌های زیبایی، حتماً از مراکز معتبر با تکنسین‌های مجرب و ابزار استریل استفاده کنید. پرهیز از بریدن کوتیکول و استفاده از نرم‌کننده‌های مخصوص برای عقب راندن ملایم آن، به ترمیم و حفظ سلامت این بخش کمک می‌کند.

سخن آخر

مراقبت و تقویت کوتیکول ناخن، بخش مهمی از بهداشت و زیبایی دست‌هاست که نباید نادیده گرفته شود. با رعایت اصول ساده مراقبتی می‌توانید از بسیاری از مشکلات و عفونت‌های ناخن پیشگیری کنید. روغن کوتیکول یکی از بهترین ابزار برای این منظور است. این روغن‌ها با ترکیبات طبیعی مانند روغن نارگیل، زیتون، بادام، جوجوبا و ویتامین E، نه تنها به مرطوب‌سازی کوتیکول کمک می‌کنند، بلکه خاصیت ضدباکتری و تقویت کنندگی نیز دارند. استفاده منظم از این روغن‌ها، به خصوص شب‌ها قبل از خواب، می‌تواند تاثیر شگفت‌انگیزی در بهبود وضعیت کوتیکول‌های آسیب‌دیده داشته باشد و به داشتن ناخن‌هایی سالم و زیبا کمک کند.

منابع: مقالات سایت هلث لاین و ناشیونال لایبریری آف مدیسین.

Healthline. (2019). “Cuticle: What Is It, Care, Removal, Signs of Infection, and More”

Murdan, S. (2017). “Understanding the Formidable Nail Barrier: A Review of the Nail Microstructure, Composition and Diseases”